Jigoro Kano Judo
Historia polskiego JUDO
Stopnie w Judo
Słowniczek podstawowych terminów
Jigoro Kano Judo
Twórcą judo był japończyk prof. Jigoro Kano (1860-1938). Jego przygoda ze sportem walki rozpoczyna się w wieku 17 lat, kiedy to wstępuje na Uniwersytet Tokijski na wydział literatury. W tym samym roku rozpoczyna treningi ju-jitsu pod okiem mistrza Hachinosuke Fukuda. Po śmierci Fukudy kontynuuje naukę u mistrza Masamoto Jikubo. W 1882 r. zakłada swoją własną szkołę, którą nazwał Kodokan Judo (najsłynniejsza szkoła judo na świecie). Nazwę JUDO można tłumaczyć jako „drogę do zwinności” lub „drogę ustępowania” (JU – zwinnie, ustępować; DO – droga, zasada).
W judo obowiązują trzy podstawowe zasady:
¤ Pierwsza zasada ‚JU’ – ustąp aby zwyciężyć – oznacza, że w walce należy wykorzystywać siłę przeciwnika a najlepiej charakteryzują słowa samego Kano:
„Przypuśćmy, że siłę człowieka oceniamy w jednostkach od 1 do 10. Np. siła mojego przeciwnika równa się 10 jednostkom, moja siła – 7 jednostkom. Z tego wynika, że gdybym nawet użył całej swojej siły przeciwko sile przeciwnika, to mierząc siłę przeciwko sile musiałbym przegrać. Jednak, gdy zamiast przeciwdziałać mu swoją siłą, ustąpię mu na tyle by nie stracić równowagi, wówczas przeciwnik nie przygotowany na taki manewr, pochyli się w przód i straci równowagę. W tym położeniu jest on zdecydowanie słabszy (nie ze względu na swoją siłę fizyczną, lecz niedogodną pozycję) i jego siła przeciwko mojej wynosi dajmy na to 3 jednostki, zamiast normalnych 10. Ja natomiast utrzymuję równowagę i posiadam siłę 7 jednostek. W tym momencie mogę pokonać przeciwnika, używając do tego połowy swojej siły, tj. 3,5 jednostki. Sytuacja ta pozwoli mi na zachowanie drugiej połowy siły do innych celów”
¤ Druga zasada seyroku zenyo (maksimum efektu przy minimum wysiłku), polega na stosowaniu racjonalnych i odpowiednich do zaistniałej sytuacji rzutów i chwytów.
¤ Trzecia zasada jita kyoei (trenowanie dla wspólnego dobra i korzyści), kierując się tą zasadą powinniśmy dążyć do ciągłego doskonalenia samego siebie i dbanie o dobro innych.
Jigoro Kano swoją sztukę walki oparł o ju-jitsu. Usunął z niego jednak elementy niebezpiecznych ciosów, a wybrał te które nie stanowią zagrożenia dla życia. Kładł nacisk na zręczność, szybkość i doskonałość techniczną. Samo słowo kodokan można przetłumaczyć jako „miejsce zgłębiania drogi”.
Kano wprowadził szereg własnych ulepszeń i nowych technik, co pozwoliło na nadanie tej sztuce walki wymiaru sportowego.
Od 1900 roku Kano i jego uczniowie zaczęli jeździć po świecie, dając dziesiątki pokazów i wygłaszając wiele odczytów propagujących judo. Był to pierwszy krok do uczynienia z judo międzynarodowego sportu. Od tego czasu judo ulegało samodzielnej ewolucji do postaci którą znamy obecnie. Od sztuki walki bez broni do pełnowymiarowego sportu olimpijskiego, w którym przygotowanie fizyczne pełni równie ważną rolę jak umiejętności techniczne.
Technikę judo podzielić można na dwie zasadnicze grupy: rzuty (nage-waza) i chwyty (katame-waza).
I. NAGE-WAZA – technika rzutów, stosowana wówczas, gdy przeciwnik traci równowagę, lub jest z niej wytrącony. Rzut wykonywany jest przeważnie przez zastawienie drogi (po której dąży przeciwnik aby uzyskać równowagę) nogą, biodrami, stopą itd. tak, aby przez dalsze wychylenie rękami doprowadzić go do upadku na plecy. W grupie tej występują również kontrataki oraz połączenia dwu lub więcej pojedynczych rzutów – tzw. kombinacje. Przejścia do drugiej dużej grupy elementów techniki – sprowadzenia do walki w parterze (hairi-kata) – to specyficzny, odrębny dział techniki.
II. KATAME-WAZA – dosłownie: technika obezwładnień – dzieli się na trzy podgrupy: trzymania, dźwignie i duszenia. Trzymania – polegają na utrzymaniu przeciwnika na plecach na macie, tak aby można było całkowicie kontrolować jego ruchy. Za utrzymanie przeciwnika w ten sposób przez 25 sekund otrzymuje się punkt (ippon) i wygrywa walkę. Dźwignie – w walce sportowej dozwolone jest stosowanie dźwigni (tj. wyłamywania i wykręcania) jedynie na staw łokciowy. Doprowadzenie do sytuacji, która w samoobronie pozwoliłaby na unieszkodliwienie przeciwnika, daje wygraną w walce sportowej. Duszenia – tj. nacisk krawędzią przedramienia lub kołnierzem judogi na krtań lub tętnicę szyjną.
W 1951 roku powstała Międzynarodowa Federacja Judo, zrzeszając początkowo 13 członków (obecnie liczy ich 180), a jej pierwszym prezydentem został syn prof. Jigoro Kano – dr Risei Kano.
Rozkwit popularności judo w europie i na świecie następuję po wprowadzeniu tej dyscypliny sportu do programu Igrzysk Olimpijskich. Miało to miejsce w Tokio w 1964 r. (na stałe weszło do programu od 1972).
Kobiece judo zaczęło rozwijać się bardzo szybko po pierwszych Mistrzostwach Świata w 1980 roku w Nowym Jorku (od 1986 odbywają się razem z zawodami męskimi), a do programu olimpijskiego zostało wpisane w 1992 roku.
Historia polskiego Judo
Historia judo w naszym kraju sięga lat 50. XX w. W roku 1954 utworzono podsekcję judo przy sekcji podnoszenia ciężarów Głównego Komitetu Kultury Fizycznej i Turystyki . Dwa lata później sekcja ta się usamodzielniła. Pierwsze w kraju zawody judo odbyły się w roku 1954 r. w Warszawie pomiędzy drużynami Gwardii i AZS-AWF. W 1957 r. rozegrano pierwsze indywidualne mistrzostwa kraju, podczas których powołano do życia Polski Związek Judo (PZJudo). Od tamtej pory nasi reprezentanci mogą się poszczycić wieloma medalami na międzynarodowych imprezach.
Polscy judocy zadebiutowali na Olimpiadzie w Monachium w 1972 r. Antonii Zajkowski wywalczył wtedy srebrny medal, pierwszy medal olimpijski dla polskiego judo.
MULTI MEDALIŚCI POLSCY:
Waldemar Legień – dwukrotny złoty medalista IO (Seul 88,Barcelona 92), 3 brązowe medale MŚ, 3 medale ME(złoty, srebrny i brązowy)
Paweł Nastula – złoty medal IO (Atlanta 96), 2 złote medale MŚ i 1 srebrny, 3 złote medale ME i 1 srebrny
Janusz Pawłowski – srebrny (Seul 88) i brązowy (Moskwa 80) medal IO, 3 brązowe medale MŚ i 3 brązowe ME
Antonii Zajkowski – PIERWSZY medal olimpijski dla polskiego judo, srebrny medal IO (Monachium 72), brązowy MŚ i 2 srebrne ME
Marian Tałaj – brązowy medal IO (Montreal 76),w ME: 2 brązowe i 1 srebrny
Rafał Kubacki – w MŚ: 2 złote i brązowy; w ME: złoty, srebrny i 5 brązowych
Aneta Szczepańska – srebrny medal IO (Atlanta 96), brązowy MŚ, srebrny ME
Beata Maksymow – w MŚ zdobyła: 2 złote i 3 brązowe; w ME: 3 złote, srebrny, 7 brązowych.
Polscy medaliści Igrzysk Olimpijskich
Polscy medaliści Mistrzostw Świata
Polscy medaliści Mistrzostw Europy
Stopnie w Judo
W judo jest 6 stopni szkoleniowych – KYU. Po zaliczeniu wszystkich egzaminów na stopnie szkoleniowe można przystąpić do egzaminu na stopień mistrzowski – DAN. Do zdobycia kolejnych stopni szkoleniowych wymagane są jedynie umiejętności techniczne i odpowiednie wyniki w turniejach. W przypadku stopni mistrzowskich sprawa wygląda trochę inaczej. Do VI stopnia DAN jest tak samo jak ze stopniami KYU, jednak od VII, stopnie mają charakter honorowy. Stopnie VII i VIII są przyznawane przez kontynentalne federacje (np. Europejska Federacja Judo – EJF) na wniosek krajowych związków, natomiast stopnie IX i X przyznaje Międzynarodowa Federacja Judo (IJF) na wniosek federacji kontynentalnych.
Stopnie szkoleniowe wg regulaminu Polskiego Związku Judo
| stopień | japońska nazwa | kolor pasa |
| 6 kiu | rokyu | biały |
| 5 kiu | gokyu | żółty |
| 4 kiu | yonkyu | pomarańczowy |
| 3 kiu | sankyu | zielony |
| 2 kiu | nikyu | niebieski |
| 1 kiu | ikkyu | brązowy |
Stopnie szkoleniowe obowiązujące w Klubie Judo Meiyo
| stopień | japońska nazwa | kolor pasa | |
| 6 kiu | rokyu | biały | |
| 5 i pół kiu | biało | żółty | |
| 5 kiu | gokyu | żółty | |
| 4 i pół kiu | żółto | pomarańczowy | |
| 4 kiu | yonkyu | pomarańczowy | |
| 3 i pół kiu | pomarańczowo | zielony | |
| 3 kiu | sankyu | zielony | |
| 2 kiu | nikyu | niebieski | |
| 1 kiu | ikkyu | brązowy | |
Stopnie mistrzowskie
| stopień | japońska nazwa | kolor pasa | lub kolor | |
| 1 dan | shodan | czarny | ||
| 2 dan | nidan | czarny | ||
| 3 dan | sandan | czarny | ||
| 4 dan | yodan | czarny | ||
| 5 dan | godan | czarny | ||
| 6 dan | rokudan | biało | czerwony | czarny |
| 7 dan | shichidan | biało | czerwony | czarny |
| 8 dan | hachidan | biało | czerwony | czarny |
| 9 dan | kudan | czerwony | czarny | |
| 10 dan | judan | czerwony | czarny | |
Słowniczek podstawowych terminów
| Ju | – zwinność, ustępować |
| Do | – droga, zasada |
| Judo | – droga do zwinności |
| Judoka | – zawodnik |
| Shinpan | – arbiter |
| Judogi | – strój, judoga |
| Eri | – kołnierz |
| Obi | – pas |
| Kyu | – stopień, ranga |
| Dojo | – sala judo |
| Tatami | – mata |
| Repechage | – repasaż |
| Hajime | – rozpocząć walkę |
| Matte | – czekać |
| Sono mama | – nie ruszać się, używana tylko w ne-waza (w parterze) |
| Yoshi | – dalej, wznowienie walki |
| Osaekomi | – trzymanie |
| Toketa | – koniec trzymania |
| Maitta | – poddaję się |
| Sore-made | – koniec walki |
| Ippon | – 10 punktów |
| Waza-ari | – 7 punktów |
| Yuko | – 5 punktów |
| Kumi-kata | – uchwyt |
| Waza-ari-awasete-ippon | – dwa wazari dają ippon |
| Shido (Koka) | – kara |
| Hansoku-make (Ippon) | – dyskwalifikacja |
| Rei | – ukłon |
| Waza | – umiejętność, technika |
| Tokui-waza | – ulubiona technika |
| Nage-waza | – techniki rzutów |
| Tachi-waza | – techniki w pozycji stojącej |
| Te-waza | – techniki ręczne |
| Koshi-waza | – techniki biodrowe |
| Ashi-waza | – techniki nożne |
| Sutemi-waza | – techniki z poświęceniem |
| Ma-sutemi-waza | – techniki z upadkiem atakującego na plecy |
| Yoko-sutemi-waza | – techniki z upadkiem atakującego na bok |
| Katame-waza | – techniki obezwładniania |
| Ne-waza | – techniki walki w parterze |
| Osae-komi-waza | – techniki trzymania |
| Shime-waza | – techniki duszenia |
| Kansetsu-waza | – techniki dźwigni |
| Za-rei | – ukłon niski |
| Tachi-rei | – ukłon wysoki |
| Ushiro | – odwrotne |
| Kuzure | – odmiana |
3 fazy rzutu:
a) KUZUSHI – wychylenie
b) TSUKURI – wejście
c) KAKE – rzut
